Elizabeth

Het was even schrikken toen we in Saltaire werden verwelkomd door koffie-schenkende mensen in klederdracht, maar die Britten kwamen er goed mee weg. Het modelstadje is in 1853 gesticht door Titus Salt voor de werknemers van zijn Salt Mill. (Dat is een industriecomplex aangedreven door een waterkrachtcentrale.)

Het waren begenadigde acteurs die zich inzetten om ons contact te laten maken met de echte Victoriaanse klassenmaatschappij en de arbeidsomstandigheden bij een topwerkgever als die meneer Salt. Ze gaven ons boekleggers met daarop een naam van een willekeurige inwoner van Saltaire in 1871. Ik kreeg Elizabeth Parfitt en de opdracht om me tijdens de rondleiding door het stadje in te leven in haar wereld. Ik zou daar geen probleem mee hebben, als ik niet toevallig de dag ervoor The Circle van Dave Eggers had uitgelezen. De Circle is een Google- of Facebook-achtig bedrijf en die hippe moderne werkgever oefent een zeer vergaande invloed uit op het persoonlijke leven van de uitverkorenen die voor hem mogen werken. Ze dienen in alles zijn visie op hoe de maatschappij ingericht zou moeten zijn uit te dragen en minstens 12 uur per dag te werken. Naast arbeidskracht zijn ze eigenlijk ook “het product” en dient zelfs hun urine een hoger doel. 

Zo bouwde Titus Salt voor zijn arbeidskrachten 3 soorten toiletten opdat hij hun urine als grondstof voor textielverf kon gebruiken; een stenen pisgoot voor mannen, koperpotten voor vrouwen en prachtige porceleinen po's voor roodharige vrouwen, want een beetje Dandy draagt uitsluitend alpacawollen jasjes die zijn gekleurd met verfmengsels met superieure roodharige-dames-plas. Net als de hoofdpersoon in The Circle was mijn Saltairse Elizabeth een jongedame die zich verveelde in haar eerste baan, het (helaas die dag gesloten) winkeltje van haar ouders, en liever deel uit wilde maken van die Brave New World van Titus Salt. Ze wordt daar al snel de supercoole populaire chick. Ik stond even voor haar huis; niemand weet wat er van haar geworden is.